BİLGİ Satın Alınan Duran Varlığı Inceleme (aw01n)

Övünç DİNÇ · 19 Eyl 2017

Duran Varlık konusu muhasebeciler dışında bazen muhasebe uzmanları içine zor bir konu olarak düşünülmektedir.

İsterseniz konumuza öncelikle duran varlık nedir sorusunun cevabını vererek başlayalım.

Duran Varlık, bir işletmenin satmak amacı ile almadığı ancak işletmenin faaliyetlerini sürdürmesinde yararlı olduğu ve faliyet dönemi içinde birden fazla dönem kullanılabilen, sağladığı yarar yıllara aktarılabilen varlıklara denir.

Duran Varlık grubundaki hesap kodları, tek düzen hesap planınında 2 ile başlamaktadır.

Konumuza Duran Varlık Değerleme Planının Oluşturulması ile devam edelim.

DURAN VARLIK DEĞERLEME PLANINI OLUŞTURMA

Değerleme Planı, duran varlık modülünde en üst organizasyon birimidir, ülke ve işletmeye özgü değerleme alanlarını içermektedir.

Bir şirket kodu sadece bir değerleme planı için kullanılabilirken, bir değerleme planı birden fazla şirket koduna tayin edilebilmektedir.

SAP ERP sisteminde bir çok ülke için değerleme planları hazır olarak bulunmaktadır. Bundan dolayı yeni bir değerleme planı oluştururken, var olan ve size uygun olan değerleme planı üzerinden kopyalama işlemi yapılabilir.

Duran Varlık uyarlama menüsüne SPRO işlem kodu üzerinden ulaşılabildiği gibi, ORFA işlem kodu kullanılarak da ulaşılabilir.

ORFA menüsünün ekran görüntüsü aşağıdaki gibidir.

Sistem üzerinde olan hazır planlama değerlerinin kopyalanması için izlemeniz gereken yol,
Organizasyon Yapıları / Referans Değerleme Pln. / Değerleme Alanlarının Kopyalanması

Yeni oluşturulmak istenen değerleme planı, Türkiye için yapılmış olan ve SAP sisteminde hazır bulunan 0TR değerleme planından kopyalanabilir.

Bir sonraki adımda oluşturulan yeni değerleme planı tanımlamaları gerçekleştirilir.

DEĞERLEME ALANLARI

Duran Varlıklara ait kaydedilen değerler, değerleme alanlarında tutulmaktadır.
Yasal olarak vergi usul kanuna göre, ülke para biriminden bir değerleme alanı olması zorunludur. Bunun dışında işletmeye bağlı finansal tablolar, şirket içi muhasebe veya paralel finansal raporlamalar için UFRS, US GAAP vb. değerleme alanlarına göre de takip yapılabilir.
Standart olarak VUK kullanılırken, paralelde UFRS değerleme alanıda kullanılabilir.

Değerleme alanlarına göre duran varlık değerleri, amortisman ve net defter değerleri farklılık gösterebilir. Bu nedenden dolayı değerleme alanları tanımlanacaktır.

DEĞERLEME ALANLARI TANIMLAMA

Değerleme Planı kopyalama aşamasında yasal değerleme alanının yanı sıra buna bağlı olarak birçok değerleme alanı oluşmaktadır. İstenildiği taktirde mevcut değerleme alanlarından yeni değerleme alanları kopyalanabilir.

Yeni değerleme alanı oluşturmak için aşağıdaki menü yolu izlenir.
Menü Kodu :ORFA
Menü Yolu : Organizasyon Yapısı / Referans Değerleme Pln./ Değerleme Alanlarının Kopyalanması

Konu Erişim Linki

Övünç DİNÇ

1. 1-Yasal Değerleme TRY
Gerçek değer kaydeden bu değerleme alanı VUK uyarınca yapılan her türlü muhasebe kayıtları, TRY para birimi bazında tutan değerleme alanıdır.

2. 40-Yasal Değerleme USD
Gerçek değer kaydetmeyen raporlama amaçlı kullanılan bu değerleme alanı, VUK uyarınca yapılan her türlü muhasebe kayıtları, 1.yasal değerleme alanından beslenerek kaydın yapıldığı güne ait kur değerine göre USD para birimi bazından gösteren değerleme alanıdır.

3. 50-Yasal Değerleme EUR
Gerçek değer kaydetmeyen raporlama amaçlı kullanılan bu değerleme alanı, VUK uyarınca yapılan her türlü muhasebe kayıtları, 1.yasal değerleme alanından beslenerek kaydın yapıldığı güne ait kur değerine göre USD para birimi bazından gösteren değerleme alanıdır.

USD alanında ki değerden farklı olan tek yanı USD alanı yerine EUR bilgisinin girilmesidir.

4. 61-UFRS Değerleme TRY
UFRS kayıtlarının TRY bazında takip edildiği alandır. Gerçek değer kaydeden bu alan yasal alanlara göre amortisman hesaplama yöntemlerinde farklılık gösterebilir.

5. 63-UFRS Değerleme USD
Gerçek değer kaydetmeyen UFRS raporlama amaçlı kullanılan bu değerleme alanı, 61 UFRS değerleme alanından beslenerek kaydın yapıldığı güne ait kur değerine göre, USD para birimi bazında gösteren değerleme alanıdır.

6. 64-UFRS Değerleme EUR
Gerçek değer kaydetmeyen UFRS raporlama amaçlı kullanılan bu değerleme alanı, 61 UFRS değerleme alanından beslenerek kaydın yapıldığı güne ait kur değerine göre, EURpara birimi bazında gösteren değerleme alanıdır.

7. 65-UFRS VUK Fark Değerleme Alanı
UFRS ve VUK'a göre amortisman tutarlarının farkının kaydedildiği değerleme alanıdır. Bu değerleme alanı 1. ve 61. değerleme alanlarından türetilerek oluşturulmuştur.

Övünç DİNÇ

DEĞERLEME PLANINI ŞİRKET KODUNA TAYİN ETME

Bu adımda değerleme planı şirket koduna tayin edilerek işlem kaydedilir.
Değerleme planı şirket koduna tayin etmek için aşağıdaki işlem kodu veya menü yolu izlenir.

İşlem Kodu : OAOB
Menü Yolu : Organizasyon Yapıları / Şirket Kodlarına Değerleme Planları Tayini

DURAN VARLIK SINIFLARI İÇİN HESAP BELİRLEME

Duran Varlık alış, satış, amortisman ve düzeltme hesaplarında çalışan Defteri Kebir hesapları duran varlık hesap belirleme yöntemi ile belirlenmektedir.
Her bir duran varlık sınıfı için bir hesap belirleme kodu tanımlanır. Hesap belirleme kodları duran varlık sınıf kodlarıyla aynı olacak şekilde ve mevcut bir koddan kopyalanarak belirlenmesi daha fazla fayda sağlayacaktır.

Hesap Belirleme işlem kodu aşağıdaki gibidir.
İşlem Kodu : ORFA
Menü Yolu : Organizasyon Yapıları / Duran Varlık Sınıfları / Hesap Belirlemeleri

EKRAN DÜZEN KURALLARI

Duran varlık sınıflarında ana veri yani duran varlık kartı oluşturulurken, hangi alanların zorunlu, hangi alanın isteğe bağlı veya görüntüleneceği ekran düzeni kuralları ile belirlenebilmektedir.
Ana veri ekran düzeni Alan Bilgisinin zorunlu giriş, isteğe bağlı giriş, görüntüleme, gizleme kısımlarının yanı sıra, ana veri alanlarının bakım düzeyini belirler.

Ayrıca referans olarak kullanımı sağlar. Bir duran varlık kopyalanırken bakım düzeyi ana veri seviyesinde hangi alanların bakımının yapılacağıda belirlenebilmektedir. Bakım düzeyleri ana duran varlık ve alt duran varlık olarak ayrılmaktadır.

EKRAN DÜZEN KURALLARI OLUŞTURMA

SAP sisteminde duran varlık ve alt duran varlık üzerinde kullanılmak üzere 1000, 2000 ve 3000 ekran düzen kuralları sistem üzerinde bulunmaktadır.

Ekran düzeni oluşturmak için kullanılacak menü bilgileri aşağıdaki gibidir.

İşlem Kodu : ORFA

Menü Yolu : Organizasyon Yapıları / Duran Varlık Sınıfları / Ekran Düzeni Kuraları Oluştur

Sistem üzerinde tanımlı gelen ekran düzenleri kullanılabildiği gibi, yeni bir ekran düzeni tanımlamak için mevcut ekran düzenlerini kopyalayarak ekran düzenlerini isteğinize göre dizayn edebilirsiniz.
Bunun için referans almak istediğiniz ekran düzenini seçerek, Araç Çubuğunda bulunan kopyala butonuna basabilirsiniz.

Övünç DİNÇ

DURAN VARLIK SINIFLARI İÇİN NUMARA ARALIĞI TANIMLAMA

Numara aralıkları SAP sisteminde genellikle 12 haneden oluşacak şekilde, sistem tarafından numara verilecek şekilde düzenleme yapılarak oluşturulur. Her duran varlık sınıfı için farklı numara alanları tanımlanmasında fayda bulunmaktadır. Ancak kullanıcı istemesi durumunda böyle bir ayrım yapılmayabilir.

Numara Aralıklarının tanımlanması için izlenecek yol aşağıdaki gibidir.

İşlem Kodu : AS08

Menü Yolu : Organizasyon Yapıları / Duran Varlık Sınıfları / Numara Alan Aralıkları Tanımlama

İlgili menü üzerinde numara aralıkları şirket bazlı olarak verilmektedir. Bundan dolayı sisteminizde bulunan ve duran varlığa sahip her şirketiniz için gerekli tanımlamayı yapmanız gerekmektedir.

Övünç DİNÇ

YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR (YOY)

İşletmeler, proje veya bina gibi yapılmakta olan yatırımlarını, yapım süreçlerinde harcanan her türlü masrafları yapılmakta olan yatırım olarak takip edebilirler.
Bu harcamalar maddi duran varlık olarak belirtilen 258 hesaplarında borç kaydı olarak kayıt edilir.
Yatırımları tamamlanan bu yatırımlar aktifleştirilerek, duran varlık olarak aktiflerine kayıt edilirler.

SAP sisteminde duran varlıklar muhasebesinde yapılmakta olan yatırımlar 3 farklı şekilde yönetilebilir.

1. Yöntem : SAP sisteminde IM (Yatırım Yönetimi) modülünden yönetme.

2. Yöntem : FI Modülünden ilgili sınıfta kart açılır ve açılan kartlara ilgili masraflar manüel yüklenir. Açılan yatırım duran varlık kartları için amortisman hesaplaması yapılmayacağı için değerleme alanında amortisman anahtarı "Amortisman Yok" seçeneği seçilmelidir. Duran varlık ile ilgili giderler yani fatura girişleri FI modülünden bu karta yüklenecektir. Yatırım tamamlandığında YOY aktifleştirmek için asıl duran varlık sınıfında yeni kart tanımlanarak YOY aktifleştirilmesi işlemi yapılır.

3. Yöntem : Duran varlıklar yatırım ölçütü olarak CO modülünden iç sipariş yöntemiyle masraflar yüklenir ve ay sonralarında masraf yükleme kuralları ile aktifleştirme işlemi yapılır. Yapılmakta olan yatırımların FI veya CO modülünde yönetileceği, tanımlanan YOY'a ait duran varlık sınıfında FI modülü için münferit kalem masraf yüklemesi, CO modülü için Yatırım ölçüsü olarak seçilmelidir.

DURAN VARLIK SINIFLARI TANIMLAMA

Duran Varlık Sınıfları, duran varlıklarınızı kategorize etmek için kullanılmaktadır. Şirketin ihtiyaçlarına göre yapılandırmak için kullanılan en önemli araç duran varlık sınıflarıdır. Duran varlık sınıfı için yapılan belirlemeler, belirli bir üst birim içindeki bütün şirket kodları için geçerlidir. Her bir duran varlık sadece bir duran varlık sınıfına tayin edilebilir. Duran varlık sınıfına amortisman hesaplaması için belirli kontrol parametreleri ve tanımlı değerler ile diğer ana veriler belirlenir.

Yeni bir duran varlık sınıfı tanımlamak için mevcut bir sınıfı seçerek kopyalayarak yapmakta fayda bulunmaktadır. Duran varlık sınıfı oluşturma menü yolu aşağıdaki gibidir.

İşlem Kodu : OAOA

Menü Yolu : Organizasyon Yapıları / Duran Varlık Sınıfları / Duran Varlık Sınıflarını Tanımla

DV Sınıfı : Bu alanda tanımlanacak duran varlık sınıfı ve açıklama alanında duran varlık sınıfına ait tanım bilgisi girilir.

Hesap Belirleme : Bu alanda önceki adımlarda tanımlanan duran varlık sınıfına ait hesap belirleme sınıfı seçilir.

Ekran Düzenleme Kuralı : Duran varlık sınıfına ait önceki adımlarda tanımlanan ekran düzen kuralı seçilir.

Temel Ölçü Birimi : Duran varlık ana veri kartı tanımlarken, temel ölçü birimi ön ayar olarak otomatik gelmesi için belirlenir.

Numara Alanı : Duran varlık sınıfı için numara aralık kodu girilir.

YOY ya da özel olarak yönetilen YOY yok : Yatırım ölçütü olarak belirlenmeyen normal duran varlık sınıfları için seçilir.

Münferit Kalem Masraf Yüklemesi : Yapılmakta olan yatırım olarak belirlenen ve FI modülünden masraf yüklemeleri yapılacak duran varlık sınıfı için seçilir.

Yatırım Ölçütü : Yatırım ölçütü olarak belirlenen ve CO modülünden masraf yüklemeleri yapılacak duran varlık sınıfı seçilir.

ANA HESAP TAYİNİ

Bu adımda duran varlık alış, satış ve amortisman ayırma gibi işlemlerinde değerlerin kaydedildiği Defteri Kebir hesaplar belirlenir.

Ana Hesap Tayini işlemlerine aşağıdaki işlem kodu ve menü yolundan ulaşabilirsiniz.

İşlem Kodu : AO90

Menü Yolu : Defteri Kebir İle Entegrasyon / Ana Hesap Tayini

Bu menü üzerinden Amortisman Tipine bağlı olarak hesap tanımlamalarını yapabilirsiniz.

Eğer amortisman hesaplarını masraf yeri bazında takip ediyor iseniz, Türkiye lokasyonu için yayınlanan 940758 nolu OSS Note'u sisteminize yüklemeniz gerekmektedir. Bu note yüklendikten sonra SM30 menüsünden ZTR_AA_REALLOC Tablosunda bakım yapılarak masraf yeri bazında amortismanların çalışacağı ana hesapları tanımlayabilirsiniz.

SAÜM DEĞER DEVRALIMINI BELİRLE

Bu adımda duran varlık satın alma işlemlerinde değerleme alanlarının değer devralımları belirlemeleri yapılır.

Değer Devralımı belirlemek için aşağıdaki işlem kodu veya menü yolu izlenir.

İşlem Kodu : OABC

Menü Yolu : Değerleme Alanları / SAÜM Değer Devralımını Belirle

40 ve 50 değerleme alanları 01 değerleme alanından değer devralımları yapacak.

61 değerleme alanı 01 değerleme alanından, 63 ve 64 değerleme alanları ise 61 değerleme alanları ise 61 değerleme alanında değer devralacaktır.

DEĞERLEME PARAMETRELERİ DEVRALIMINI BELİRLE

Bu adımda duran varlık amortisman parametreleri için değer devralımları belirlenir. 30,50 ve 61 değerleme alanları 01 değerleme alanından, 63 ve 64 değerleme alanları ise 61 değerleme alanında değer devralımı yapacaktır.

İşlem Kodu : OAYZ

Menü Yolu : Değerleme Alanları / DV Sınıfı Değerlemesini Belirle

Övünç DİNÇ

DURAN VARLIK SINIFI DEĞERLEMESİNİ BELİRLE

Duran varlık sınıflarında değerleme alanlarının aktifleştirilmesi işlemlerinde aşağıdaki menü yolu izlenir

İşlem Kodu : OABD

Menü Yolu : ORFA / Değerleme Alanları / Değerleme Parametreleri Devralımını Belirle

Duran varlık sınıfı seçilir ve sol ekranda bulunan Değerleme Alanları çift tıklanarak alanlar aktifleştirilir.

PDv alanında ilgili alanların tanımlamalarını yapabilirsiniz.

AMORTİSMAN ANAHTARI

Amortisman anahtarları duran varlık sınıfları veya duran varlığın amortisman hesaplama yöntemini belirleyen anahtarlardır. Amortisman anahtarları isteğe göre farklı şekillerde tanımlanabilir. Amortisman anahtarları isteğe göre farklı şekillerde tanımlanabilir. Amortisman anahtarı duran varlığın ekonomik ömürlerini de belirleyecek şekilde tanımlanabilir.

Amortisman anahtarı duran varlık ana verilerine tanımlanır. Duran Varlık kartı oluşturulduğunda bu anahtarlar sınıfın özelliğine göre amortisman anahtarı ve duran varlık ömürü kullanıcılar tarafından manuel girilmektedir.

Farklı amortisman hesaplama yöntemlerine göre amortisman anahtarları tanımlanabilir. Senaryomuzda aşağıdaki amortisman anahtarları tanımlanmıştır.

N000 Amortisman Yok : Amortisman ayırma tabi olmayan arsa, arazi veya yapılmakta olan yatırım sınıflarında takip edilen duran varlıklar için kullanılan anahtardır.

NORM Normal Amortisman : Eşit tutarlı amortisman yöntemi olarak kabul edilir. Bu yönteme göre amortisman tutarı duran varlığın ekonomik ömrüne bölünerek yıllık sabit bir amortisman oranı uygulanır.

UFRS Amortisman : Bu yöntem amortismana tabi duran varlığın satın alındığı ay için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır.